Endometrioza jest powszechną, dotykającą 5-10% populacji kobiet w wieku rozrodczym chorobą, która w istotny sposób może ograniczać płodność oraz poprzez dolegliwości z nią związane obniżać jakość życia. Szacuje się, że to schorzenie dotyczy około 5,5 miliona kobiet w USA i 16 milionów kobiet w Europie. Najczęściej patologię tę rozpoznaje się u kobiet w wieku od 25 do 34 lat, może ona jednak rozwijać się już u młodszych dziewcząt. Choroba ta jest najczęstszym schorzeniem ginekologicznym, stanowi 14% wszystkich chorób narządów rodnych i charakteryzuje się wzrostem tkanki endometrium poza jamą macicy. Komórki endometrium transportowane są przy pomocy układu krwionośnego i limfatycznego. Do najczęstszych objawów tej choroby należą: bolesne i obfite miesiączkowanie, bolesność przy współżyciu, przewlekły ból w miednicy mniejszej, nudności, biegunki, przewlekłe zmęczenie i problemy z płodnością. Dieta w endometriozie.

Endometrioza chorobą autoimmunologiczną

Przyczyna powstawania endometriozy do końca nie jest poznana. Najnowsze badania wskazują, że jest to choroba o podłożu autoimmunologicznym (autoagresja układu odpornościowego), którą generuje stan zapalny w organizmie. Zauważono zwiększone zachorowanie kobiet z endometrioza na choroby alergiczne i nowotwory. Do jej rozwoju przyczynia się kilka współistniejących czynników takich jak obciążenia genetyczne, zaburzona odpowiedź układu odpornościowego, nieustabilizowana gospodarka hormonalna, a także toksyczny wpływ środowiska.

Rozwój choroby  powoduje nadmiar hormonu głodu i sytości- leptyny

Leptyna jest jednym z czynników powodujących  migrację i inwazyjność komórek endometrium. Jest to hormon decydujący nie tylko o uczuciu głodu i sytości, ale także spełnia istotna rolę w odpowiedzi immunologicznej, szczególnie związanej z odpowiedzią zapalną.

Wszystkiemu winien… nadmierny estrogen

Głównym sprawcą endometriozy jest estrogen, którego zwiększona produkcja w połączeniu z ekspozycją na estrogeny środowiskowe powoduje zaburzenia kliniczne. Nadmierny poziom estrogenów przyczynia się do namnażania się tkanki endometrium w innych niż pierwotne miejscach, głównie w jamie otrzewnowej, ale również w naczyniach, płucach czy innych odległych tkankach. Do czynników środowiskowych zwiększających ryzyko endometriozy można zaliczyć następujące substancje występujące w środowisku; ksenoestrogeny, herbicydy, pestycydy, tworzywa sztuczne, Bisfenol A (w plastiku), detergenty i dioksyny.

Uwaga! Szkodzi duża ilość tłuszczu w diecie

Wykazano, że wysokie spożycie tłuszczu w diecie przez kobiety z endometriozą może nasilać u nich objawy choroby. Dieta wysokotłuszczowa jest związana ze wzrostem stężenia estronu i estradiolu w surowicy kobiet, co dodatkowo może zasilać pulę krążących estrogenów i nasilać objawy endometriozy. Szczególnie niekorzystne są tłuszcze trans a także oleju palmowego  (występujące w słodyczach, gotowych ciastach, ciastkach). Badacze wskazują, że ich spożycie wpływa na zwiększenie ryzyka endometriozy.

Kwasy tłuszczowe Omega 3 – niezastąpione

W diecie kobiet chorujących na endometriozę powinny znaleźć się zdrowe tłuszcze roślinne bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe (PUFA), szczególnie kwasy tłuszczowe Omega 3 bogatych w związki DHA i EPA. (ryby, skorupiaki, kryl, tran, mniejszą ilość DHA i EPA zawierają produkty roślinne: awokado, orzechy, olej rzepakowy, olej lniany). Zmniejszone spożycie kwasów omega -3 sprzyja stanom zapalnym i w konsekwencji nasila stres oksydacyjny generujący rozwój choroby. Jednocześnie w  diecie należy ograniczyć żywność zawierającą tłuszczowe z grupy omega 6 o działaniu prozapalnym: kwas arachidonowy(AA). Jest on substratem do produkcji prostaglandyn i leukotrienów o silnym działaniu chorobotwórczym. Niekorzystana zmiana stosunku kwasów omega-6 do omega-3 w diecie kobiet z endometriozą związana jest z pogłębiającym się u nich bólem menstruacyjnym oraz ze zmianami hormonalnymi i autoimmunizacyjnymi. Najkorzystniejszy profil kwasów tłuszczowych omega-6:omega-3 jest w stosunku 2:1 . Udowodniono, że suplementacja kwasami omega-3 może spowolnić rozwój endometriozy, zmniejszyć ból oraz stan zapalny u kobiet.

Ograniczamy czerwone mięso i produkty odzwierzęce

Fakty są niezaprzeczalne: częste spożywanie czerwonego mięsa zwiększa ryzyko rozwoju endometriozy. Badaniem objęto ponad 500 kobiet, wykazano, że większe spożycie czerwonego mięsa wołowego i wieprzowego było powiązane ze zwiększonym ryzykiem występowania endometriozy. Natomiast kobiety ograniczające spożycie czerwonego mięsa do mniej niż trzech porcji tygodniowo, a do tego spożywające więcej porcji zielonych warzyw i owoców miały ryzyko wystąpienia endometriozy mniejsze o 70% .

Pożądane antyoksydanty: witamina A, E, C, + polifenole

Wskazana jest podaż produktów bogatych w karotenoidy, witaminę C i E. Stężenie tych witamin  u kobiet z endometriozą jest znacznie niższe niż w grupie zdrowych. Szczególnie ważna jest witamina E. Antocyjany występujące w: owocach jagodowych, czerwonej fasoli, kapuście, bakłażanie czy flawony zawarte w selerze, pietruszce, karczochach, oliwkach, morelach i czerwonej papryce.  Indolo-3-karbinol zawarty w: brokułach, kalarepie, brukselce czy kapuście. Karotenoidy: czerwone owoce, paprykę, czerwoną cebulę, borówki, jabłka, por czy czosnek ze względu na zawartość w nich kwercetyny.

Kontrowersyjny gluten

Z uwagi na autoimmunologiczne pochodzenie endometriozy, skutecznym sposobem leczenia może się okazać eliminacja alergenów z diety. Zostało przeprowadzone retrospektywne badanie w celu oceny skuteczności stosowania diety bezglutenowej w łagodzeniu bólu endometrialnego i wpływu tej diety na komfort życia pacjentek. W badaniu wzięło udział 207 pacjentek z ciężkimi i bolesnymi objawami endometriozy .  Po 12 miesiącach stosowania diety bezglutenowej zaobserwowano statystyczne istotne zmniejszenie ilości objawów u 75% biorących udział w badaniu kobiet.

Witamina D3

Kolejnym aspektem istotnym u pacjentek z endometriozą jest stężenie witaminy D3. Odkryto, że stężenie min niżesz witaminy D3 w surowicy tym większe ryzyko wystąpienia endometriozy. Kobiety o najwyższym stężeniu witaminy D3 miały o 24% mniejsze ryzyko endometriozy niż kobiety z najniższym stężeniem.

NAC (N-acetylcysteina) o działaniu leczniczym

Badania kliniczne wykazały skuteczność leczenia torbieli endometrialnych przy pomocy suplementacji N-acetyl-cysteiną. Kobiety suplementowane były NAC w dawce 1800mg NAC dziennie (w trzech dawkach po 600 mg), przez 3 dni w tygodniu w okresie 3 miesięcy. W  grupie suplementowanej NAC ilość i wielkość torbieli uległa zmniejszeniu w porównaniu do grupy placebo.

Jeśli potrzebujesz wsparcia dietetyka klinicznego, zapraszam na konsultacje zdalne lub stacjonarne www.KlinikaDobregoDietetyka.pl

D. Gier. Leczenie żywieniowe w endometriozie, Wydział Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu, Wyższa Szkoła Zdrowia w Gdańsku

[ratings]